Czym jest futsal? Jakie były jego początki? Czy są korzyści wynikające z uprawiania tej odmiany piłki nożnej? Odpowiedzi na te pytania, ale również wiele innych, znajdziecie w poniższym tekście.
Futsal – odmiana piłki nożnej i jego początki
Wielu osobom może wydawać się, że doskonale wiedzą, czym jest futsal. Zwykle spotykamy się z określeniem „piłka halowa”, a w rzeczywistości to dwie różne dyscypliny, które łączy wyłącznie to, że uprawiane są na hali. Potocznie zwana „halówka” to rekreacyjna forma spędzania czasu i gry według własnych przepisów. Ot, choćby ten fakt różni ją od futsalu, który posiada osobne przepisy czyniące tę dyscyplinę widowiskową, a w strukturach FIFA zapisuje się od 1988 roku.
Zaskoczeniem dla wielu czytelników może być również to, że futsal narodził się w Urugwaju. W Brazylii uchodzi on niemal za sport narodowy i próżno szukać piłkarza z tamtego kraju, który choćby w minimalnym stopniu o nie otarł się o futsal. Tymczasem pierwszy mecz halowej piłki nożnej odbył się w 1930 roku w Montevideo, a za jego twórcę uznaje się Juana Carlosa Cerianiego. Początkowo zakładano, że ta dyscyplina będzie dedykowana dzieciom i młodzieży, jednak dynamiczna gra zainteresowała również dorosłych zawodników.
Pierwsze zawody były rozgrywane na boiskach do koszykówki, ale z czasem futsal doczekał się własnych rozmiarów placu gry. W 1971 roku powstała oficjalna organizacja futsalu – Międzynarodowa Federacja Futsalu, która miała zarządzać grą oraz organizować turnieje w tej dyscyplinie. Pierwsze mistrzostwa odbyły się 10 lat później w São Paulo. Kolejny istotny moment dla historii futsalu miał miejsce w 1988 roku, gdy FIFA postanowiła włączyć go do swoich kompetencji, dzięki czemu spisano oficjalne zasady, które oczywiście różnią się od znanych wszystkim zasad rządzących klasycznym futbolem.
Za tym wszystkim poszła również organizacja oficjalnych mistrzostw świata pod swoją egidą FIFA. Premierowe odbyły się w 1989 roku w Rotterdamie i od tamtej pory odbywają się cyklicznie co 4 lata. Od 1996 roku zorganizowane są również czempionaty Starego Kontynentu.
Futsal w Polsce
Również w naszym kraju futsal nieustannie się rozwija i wraz z upływem lat poziom jest coraz wyższy. Pokazują to chociażby wyniki reprezentacji Polski U-19, która podczas Mistrzostw Europy w Rydze zajęła najniższy stopień podium i walczyła jak równy z równym z takimi potęgami, jak Hiszpania, Portugalia czy Rosja.
W Polsce nie brakuje również rozgrywek ligowych w futsalu. Elita rywalizuje w Ekstraklasie, pod którą znajdują się 1. liga północ-południe, a następnie 2. liga regionalna. Obecnie Mistrzem Polski jest Rekord Bielsko-Biała, dla którego ostatni tryumf w lidze był czwartym w przeciągu sześciu sezonów. Bielszczanie doskonale spisują się również na poziomie młodzieżowym. Mistrzostwa Polski odbywają się w kategoriach U-14, U-16, U-18, U-20. Nie można zapomnieć również o tym, że futsal uprawiają także kobiety. Istnieje bowiem Ekstraklasa żeńska, a także jej zaplecze w postaci 1. ligi północ-południe.
Zasady w futsalu
Jak już przeczytaliście wyżej, zasady w futsalu są zupełnie inne niż w naturalnej, klasycznej piłce nożnej. Uwagę przede wszystkim zwracają wymiary boiska, które wynoszą dokładnie 40×20 metrów. Oznacza to, że na pełnowymiarowej murawie zmieściłoby się aż 8 placów do gry w futsal.
Naturalnym jest, że ilość zawodników przebywających na parkiecie musi być mniejsza. W futsalu rywalizuje się w składach pięcioosobowych, a efektywny czas gry to dwie połowy po dwadzieścia minut. Trener, w przeciwieństwie do piłki nożnej jedenastoosobowej, ma prawo skorzystać z time-outu podczas obu części spotkania. Jest to tzw. „przerwa na żądanie”, którą można kojarzyć z innych dyscyplin halowych, jak siatkówka, koszykówka czy piłka ręczna. Nieograniczona pozostaje ilość zmian, więc mamy do czynienia z roszadami „hokejowymi”. Wznowienia gry z autu wykonujemy z parkietu, zagrywając nogą.
W stosunku do piłki nożnej podobnie funkcjonują żółte i czerwone kartki. Różnica polega na tym, że po obejrzeniu przez zawodnika czerwonej kartki zespół gra w osłabieniu nie do końca meczu, lecz 2 minuty lub do straty gola. Natomiast faule są liczone w każdej połowie spotkania. Jeśli liczba przekroczy 6 przewinień – skutkuje to dla przeciwnika rzutem karnym przedłużonym 10 metrów od bramki. Co więcej, każdy kolejny faul oznacza to samo. W przypadku dogrywki liczba przewinień pozostaje utrzymana.
Bardzo ważne są też zasady gry z golkiperem. Po wznowieniu gry od bramki nie można ponownie zagrać do bramkarza, jeżeli piłki nie dotknie rywal. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy broniący znajduje się za linią środkową – wówczas traktowany jest jako zawodnik i może brać udział w grze bez ograniczeń. Jest to jeden z elementów gry w futsal, kiedy przy niekorzystnym wyniku, zespół wycofuje bramkarza i atakuje maksymalną ilością piłkarzy, tym samym pozostawiając pustą bramkę.
Jeśli chodzi o pozycje graczy w futsalu, to wyróżniamy bramkarza, rozgrywającego, skrzydłowych oraz pivota. Z pewnością ta ostatnia pozycja zwraca uwagę. Mianowicie, pivot to zawodnik najbardziej wysunięty w ustawieniu całej drużyny. Jego zadaniem jest najczęściej gra tyłem do bramki rywala i przede wszystkim gra na tzw. „ścianę”. Operowanie jako pivot wymaga dużo siły i umiejętności odpowiedniego ustawienia. W zasadzie każde działanie ma miejsce pod presją rywala, który za wszelką cenę chce wyłączyć go z gry.
Dlaczego warto grać w futsal?
Różnice pomiędzy grą na parkiecie a na zielonej murawie są oczywiste. Natomiast nie oznacza to, że uprawiając fustal nic nie możemy zyskać, nawet jeżeli na co dzień trenujemy klasyczną piłkę nożną. Przede wszystkim futsal daje ogromne możliwości rozwoju umiejętności techniczno-taktycznych oraz cech motorycznych. Gra na mniejszej przestrzeni i pod większą presją rywala oraz czasu powoduje, że gracz musi podejmować decyzje zdecydowanie szybciej. Doskonale możemy przenieść to na przyśpieszenie gry i boisko trawiaste, które jest o wiele większe, co – dając przy tym więcej wolnego miejsca – może okazać się niezwykle istotne.
Przykładem tego, że futsalowiec może być doskonałym futbolistą, są tacy zawodnicy, jak legendarni Brazylijczycy Ronaldinho i Ronaldo, którzy swoją przygodę z futbolem rozpoczynali na parkietach. Posmakować futsalu nigdy nie jest za późno, a co więcej – w Polsce bardzo łatwo połączyć uprawienie tej odmiany piłki nożnej z klasyczną z uwagi na przerwę między rundą jesienną a wiosenną. Połączenie futsalu i piłki nożnej z pewnością nie zaszkodzi, a wręcz pomoże. Dla jednych futsal może być bardzo dobrym dodatkiem dla zawodników grających na trawie, z kolei dla drugich, najlepszą drogą do przebicia się w sporcie w ogóle.
PIOTR OŻÓG/BARTŁOMIEJ PŁONKA
